Hollantse boeren lieties en contredansen (1701-1714)

Madlot speelt 'Annetie was achtien jaren' en 'Het Musikantje' uit de HBC:

(Met toestemming van Madlot)

De belangrijkste bundeling van speelmansmuziek uit de 18e eeuw is zonder twijfel de serie Oude en Nieuwe Hollantse Boeren lietjes en Contredansen. De serie werd tussen 1701 en 1714 in Amsterdam gepubliceerd door Estienne Roger. De ONHBC is gevuld met eenstemmige instrumentale stukjes, waaronder uiteraard veel dansmuziek, maar ook melodieën van liedjes. Dat onderscheid is overigens kunstmatig omdat talloze liederen op danswijzen werden gezongen. Er wordt in de folkwereld veel gebruik van gemaakt, niet in het minst omdat ze dankzij de inspanningen van Simon Plantinga allemaal werden overgezet in abc, een zeer compacte muzieknotatie die je met de computer in notenschrift kunt vertalen maar die je ook als mens eenvoudig kunt lezen. In bijvoorbeeld Ierland is abc dé standaard voor het uitwisselen van folkmuziek via internet.
Hollandse Boerenliedjes en Contredansen vormt een verzameling van in totaal zo’n duizend melodieën. Le Cène, eerst collega en toen opvolger van Roger, moet later nog twee deeltjes hebben uitgegeven, maar die zijn nooit teruggevonden.

Bladzijde uit de HBC (Mortier, A'dam 1709):


Vanaf 1709 had Roger een belangrijke concurrent in Pieter Mortier. Die laatste verzorgde namenlijk goedkope uitgaven van hetzelfde repertoire, waaronder aangevulde en verbeterde deeltjes van de ‘Boerenlieties’ (deel 1-5).

Pieter Mortier (werkzaam 1727-1754)


Toen Mortier in 1711 overleed werd zijn fonds opgekocht door Roger, die vanaf dat moment dus zowel zijn eigen als Mortiers versie van de bundels uitgaf. De twee deeltjes 5 van Roger en Mortier komen niet overeen: deel 5 bij Mortier is deel 14 bij Roger. Al met al zorgt dit voor enige verwarring, die nog iets groter wordt doordat uitgeverij Knuf (in de jaren ’70) bij de derde editie van de facsimile heruitgave besloot om de eerder wel toegevoegde deeltjes van Mortier toch maar achterwege te laten.

Folkcorn repeteert ‘Het loose bakkertje’:

(Met toestemming van Folkcorn)

De HBC – en veel andere uitgaven met hitrepertoire uit die tijd – zijn feitelijk ‘fakebooks’ zoals die tegenwoordig in de popmuziek gebruikelijk zijn: de melodielijn wordt aangegeven, de muzikant wordt geacht de rest er zelf bij te improviseren. Nadere achtergronden zijn te vinden bij Jos Koning (2009) De Nieuwe Hollandsche Schouwburg.

Sfeerbeeld: Cornelis Dusart Bedelaars met draailier en fluit (1704)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Gegevens

Aanvulling oktober 2021: Onderstaande koppelingen naar individuele bestanden op Dropbox en Google Drive werken niet meer. De meeste bestanden kun je nu vinden in de volgende verzamelmap (in grote lijn chronologisch gesorteerd): Google Drive: Lusthof der Muziek.

- Roger: Oude en nieuwe Hollantse boeren lieties en contredansen.
Amsterdam, Estienne Roger (uitgever).
- Mortier: Oude en nieuwe Hollantse Boeren Lietjes en Contredansen Op Nieuws geheel verbetert en Doorgaans vermeerdert. Voor de Hand-Viool. De Fluydt. En Haubois. Amsterdam, Pieter Mortier (uitgever).
- Eenstemmige muzieknotatie, ongeveer 1000 melodieën.
- Originelen (Roger) o.a. bij de Universiteit van Amsterdam (UvA).
- Originelen (Mortier): zie Picarta.
- Picarta: Roger (titelgegevens); Mortier (KB, NMI)(titelgegevens, voorbeeldscans)
- Liederenbank (titelgegevens, index van liedtitels, abc): Roger; Mortier
- Complete HBC in abc.
- Bladmuziek (deels): Tangosite, De Baviaen van Schurhoff
- Papieren heruitgave (facsimile): Knuf 1972. Alleen bij antiquariaten. (De informatieve inleiding bij dergelijke heruitgaven biedt vaak een niet te onderschatten meerwaarde.)
- Achtergrond: Jos Koning (2009) De Nieuwe Hollandsche Schouwburg
- Groepen (o.a.): Folkcorn, Madlot, Twee violen en een bas.

NIEUW!
- Transcriptie van de melodieën van Mortier die geen deel uitmaken van de 'standaardverzameling' van Roger in abc.

NOG NIEUWER!!
- Scans van de originele boekjes van Roger & Le Cène en van Mortier.
De scans zijn niet helemaal compleet: van Roger & Le Cène is deel 1-8 aanwezig maar deel 9-14 (nog?) niet, van Mortier is deel 1-5 voorhanden. De kwaliteit is wisselend, maar voldoende om de digitale transcripties op juistheid te controleren. Bij het downloaden wordt enige zelfredzaamheid gevraagd want de links op de site van de KB zijn een beetje een rommeltje (doublures en geen duidelijke serienummers). Enkele aanwijzingen: De deeltjes 1-4 van Mortier staan samen in één bestand en op de titelpagina van deel 5 van Mortier staat gedrukt dat het om deel VI zou gaan.
En de link: scans van de originelen van de ONHBC bij de KB.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~